Ιθάκη
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι που με τι ευχαρίστησι,
με τι χαρά θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους
·να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·
σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο
.Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις,
η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες,
με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984) Ανάλυση:
Στροφή πρώτη: Τό νόημα αυτής τής στροφής (εάν παρομοιάσουμε σε αυτή την φάση, τήν Ζωή με τήν Ιθάκη είναι ότι θά πρέπει να ευχόμαστε νά μάς έρχονται όσο τό δυνατόν πιό γρήγορα δυσκολίες (δρόμος γεμάτος περιπέτειες καί γνώσεις...), διότι όσο γρηγορότερα αντιμετωπίσουμε αυτές τόσο γρηγορότερα θα ωριμάσουμε ( αφού βέβαια ταυτόχρονα έχουμε " ανοιχτό " νού ώστε νά μαθαίνουμε από οποιονδήποτε άνθρωπο καί κατάσταση ).Εάν καί εφόσον διανύουμε έναν τέτοιου είδους βίο (κατά το απόφθεγμα του Νίτσε « ζήσε επικίνδυνα ") τότε δέν έχουμε νά φοβηθούμε κανένα είδος δεινού, διότι η σκέψη μας θά είναι υψηλή, " αν εκλεκτή συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει..." ( εδώ προφανώς, ο ποιητής θίγει καί τό θέμα τής Καθάρσεως μέ αγνή τροφή στό σώμα αλλά καί στό Πνεύμα...).
Με λίγα λόγια, αναφέρεται στη γνωστή κατάσταση «αφοβίας» τών Μυστών διότι ζώντας κατά αυτόν τόν τρόπο θα αποκτήσει κανείς, Ψυχική Δύναμη και δεν θα προβάλει τους φόβους του.
Στροφή δευτέρα: Εδώ ο Καβάφης αναφέρει λέξεις κλειδιά όπως « Χαρά « και ευχαρίστηση. Αυτή τήν στροφή μπορούμε να τήν συνδέσουμε με τόν διάλογο περί ΄Ερωτος πού αναφέρεται στο σύγγραμα του Πλάτωνος « Συμπόσιον », μεταξύ τής Διοτίμας και του Σωκράτους (΄Ερωτας για τήν Ζωή ). « Καλές πραμάτειες να αποκτήσεις…, σεντέφια και κοράλια κτλ ».Τονίζει βέβαια και την σημαντικότητα του να είναι πολυταξιδεμένος ό άνθρωπος για νά έχει περισσότερες εμπειρίες και από άλλες κουλτούρες και ιδέες και ειδικότερα από ανθρώπους μορφωμένους (να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους ).
Στροφή Τρίτη: Σε αυτήν τήν στροφή, τονίζεται ότι στην δειάρκεια του βίου του ο κάθείς δεν θα πρέπει Ποτέ να ξεχνά τόν προορισμό του τόν οποίο ό ποιητής ονομάζει Ιθάκη ( εγώ τελείωση, ίσως και Ψυχή του κόσμου΄Ηρα-Αήρ-΄Αρης…). Εδώ νομίζω πώς αν κοιτάξουμε λίγο παραπέρα, υποδηλώνεται και μια αποστασιοποίηση πού θα πρέπει να έχουμε από τά πράγματα μιάς και είναι όλα περαστικά…( ίσως και ή ατομική Ψυχή κατά μία έννοια θα προςέθετα…). Στο μακρινό αυτό ταξίδι τής Ζωής λοιπόν, καλό θα ήταν να μήν βιάζεται κανείς
Διότι μόνον ταότε θα μπορέσει να τό απολαύσει πραγματικά με τόν τρόπο που επιθυμεί ό καθένας. Εξάλλου όταν τά πράγματα γίνονται βεβιασμένα, προκαλούν ανούσιο άγχος καί προχειρότητα. Και εφόσον θα έχεις ζήσει ταήν Ζωή πού επιθυμείς ήρεμα και ωραία, θα έχεις αποκομίσει από τήν εμπειρία αυτή, ωφέλει τέτοια ώστε να μην προσδοκείς υλικά πλούτη
Τά οποία δεν έχουνε καμία σχέση με ταόν προορισμό τής Ιθάκης…
Στην τελευταία στροφή, θίγεται καθαρά τό θέμα τής ματαιότητος. Αποκτώντας
τόσο σπουδαία πείρα, θα έχεις έντονη επίγνωση τής ματαιότητας αυτής, καθώς θα έχει επέλθει ο κορεσμός για εσένα. Αλλά εδώ θέλει προσοχή να μήν ξεγελαστείς διότι είναι τό τελευταίο στάδιο. Ο κορεσμός αυτός δεν σημαίνει ότι η Ζωή ήταν ένα τίποτα… Αφού με τέτοια πείρα θα έχεις ήδη κατανοήσει ότι όλο αυτό τό ταξίδι ήταν μια καλή δοκιμασία…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου